Met vertrouwen borstvoeding geven

Borstvoeding, de keuze van jonge mama's 

Het dilemma of de pasgeborene de borst of de fles zal krijgen, was duizenden jaren lang natuurlijk helemaal niet aan de orde, maar vandaag kan je wel kiezen. Borst- of flesvoeding wordt dus een van de eerste beslissingen die je als jonge mama moet nemen. Misschien staat je besluit al lang vast, of misschien aarzel je nog en wil je eerst beter begrijpen wat borstvoeding allemaal inhoudt?

Het belangrijkste voor jou en je baby is dat je rustig nadenkt en beslist. Het gaat om een uiterst persoonlijke keuze die alleen voor jou en je partner relevant is, maar die in elk geval moet worden gerespecteerd.

De meeste jonge mama’s zien borstvoeding als een natuurlijk vervolg op de zwangerschap. Bijna 70% van de Franse baby’s krijgt bij vertrek uit de kraamkliniek trouwens borstvoeding. Dat is zeker minder dan in Noorwegen (waar 98% van de moeders de borst geeft), maar in elk geval meer dan in het jaar 2000, toen in Frankrijk slechts de helft van de jonge mama’s de voorkeur gaf aan borstvoeding. Sindsdien is er een overvloed aan informatie over de heilzame eigenschappen van moedermelk beschikbaar, wat die toename wellicht verklaart. Op enkele zeldzame uitzonderingen na kunnen alle vrouwen hun baby borstvoeding geven.

Ben je al overtuigd of twijfel je nog? Vergeet in elk geval niet dat borstvoeding een heleboel positieve effecten inhoudt voor jou en je pasgeborene als het correct en in alle rust gebeurt, ook al is het niet altijd even gemakkelijk. Raadpleeg gerust je vroedvrouw of een lactatiedeskundige om de juiste beslissing te kunnen nemen.

Allemaal voordelen voor jou en je baby

Je moedermelk is altijd wonderbaarlijk goed aangepast aan de voedingsbehoeften van je baby, temeer omdat de samenstelling mee evolueert met de groei van je kleintje en zelfs tijdens de voedingen doorheen de dag.
De WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) en Kind & Gezin pleiten er zelfs voor om tot de leeftijd van 6 maanden uitsluitend borstvoeding te geven. Maar ook voor een kortere periode blijft borstvoeding raadzaam want de in de handel verkrijgbare flesvoeding kan nooit de eigenschappen van moedermelk evenaren. Bij dat biologische aspect komt uiteraard nog de unieke band die mama met haar baby opbouwt tijdens het liefdevolle lichaamscontact van het voedingsmoment ...

Voor je baby

- Borstvoeding is voor je baby het allereerste dat zijn gezondheid op lange termijn zal beschermen en garandeert dat je kleintje alle voedingsstoffen krijgt die het nodig heeft om goed te groeien. De exacte samenstelling van de moedermelk is bij elke mama anders, maar er zitten precies de juiste hoeveelheid vetten, eiwitten en koolhydraten in en net voldoende vitamines en minerale zouten.
- Uw melk bevat ontzettend veel antistoffen en biedt je baby een natuurlijke bescherming tegen niet alleen besmettelijke ziektes (bronchiolitis, bronchitis, oorontsteking, neusverkoudheid ...) maar ook bepaalde allergieën en vooral voedselallergie.
- Volgens recent onderzoek zou borstvoeding ook een gunstige invloed hebben op het gewicht van het kind: het risico op obesitas in de kindertijd en puberteit zou aanzienlijk kleiner zijn.

Voor jou

- De borst geven en je baby tegen je buik voelen is een unieke ervaring die niet alleen het ontstaan van een hechte band tussen jou en je kind bevordert, maar die jou ook tussen de voedingen door een behaaglijk gevoel geeft door de afscheiding van het gelukshormoon.
- De zuigbewegingen van de baby doen de baarmoeder samentrekken waardoor die sneller herstelt en weer haar oorspronkelijke vorm aanneemt.
- Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat borstvoeding een enorme troef is voor de gezondheid van jonge mama’s: het risico op osteoporose wordt een pak kleiner.
- Door borstvoeding te geven, krijgt je sneller je vroegere figuur terug want voor de productie van één liter melk heeft je lichaam 800 kcal nodig.
- Tot slot maakt borstvoeding het leven eenvoudiger: geen flesjes bereiden, nooit in allerijl op zondagavond melkpoeder gaan kopen ...

De allereerste voedingen? Geen paniek

Je bent overtuigd van de voordelen van borstvoeding, maar worstelt net als alle andere jonge mama’s nog met een heleboel vragen over de start en het verloop van de borstvoeding? Wees gerust, er zijn maar een paar dingen die je moet weten voor een vlotte start ...

Ja, je hebt voldoende melk

De melkproductie hangt in de eerste plaats af van de vraag van je baby. Door het zuigen worden de twee belangrijkste hormonen voor de melkafscheiding aangemaakt, namelijk prolactine en oxytocine. je borsten bereiden zich al van bij het begin van de zwangerschap voor om melk te geven, dus wees niet bang: je zal wel degelijk melk hebben. En hoe vaker de baby drinkt, hoe meer melk er zal zijn.

Bij de geboorte en twee tot drie dagen daarna produceren je borsten echter nog geen melk, maar colostrum: die dikke geeloranje vloeistof heeft een uitzonderlijk hoge voedingswaarde en bevat extra veel stoffen die je baby beschermen tegen infecties. Er zit dus alles in dat je baby tijdens die eerste dagen nodig heeft en vooral alle antilichamen die bescherming moeten bieden tegen de ontelbare microben waarmee je kleintje in aanraking komt zodra hij de baarmoeder verlaat! Tijdens die allereerste periode is het dus essentieel dat je je baby de borst aanbiedt telkens wanneer hij wakker wordt. Laat hem drinken tot hij vanzelf stopt en controleer of hij efficiënt drinkt door te kijken of hij regelmatig slikt.

Door zo vaak te voeden, wordt de melkproductie gestimuleerd en wordt 48 tot 72 uur na de geboorte de eerste overgangsmelk aangemaakt. je borsten zwellen op, zijn hard en worden wat pijnlijk. Door je kindje aan te leggen zodra de melkproductie op gang komt en ook heel regelmatig tijdens de daaropvolgende dagen, voelen je borsten minder gespannen en zorg je voor een vlotte natuurlijke start van de borstvoeding.

Ja, baby zal je borst wel vinden

Je baby wordt indien mogelijk vlak na de geboorte meteen op je buik gelegd en krijgt binnen twee uur na de bevalling zijn allereerste voeding. Je zal hem dan spontaan naar de borst zien zoeken: hij probeert over je borstkas te kruipen en draait zijn hoofdje naar links en rechts tot hij een tepel gevonden heeft. Die reflex is perfect natuurlijk want je tepels scheiden dezelfde geur af als het vruchtwater waarin uw baby negen maanden lang ondergedompeld was. Laat je baby ongestoord op zoek gaan. Houd zijn hoofdje niet vast of druk hem niet tegen je borst want dan kan hij zich wegtrekken. Laat je kleintje gewoon ontspannen liggen zodra het de borst heeft gevonden en laat het drinken tot het vanzelf stopt.

Maak je geen zorgen als je die allereerste voeding niet meteen kunt geven omwille van een keizersnede of andere complicaties. De reflex om de tepel te zoeken, zal niet meer zo krachtig zijn, maar je kan je baby gewoon voorzichtig naar de borst leiden en hem de tepel aanbieden voor zijn mond zodat hij even later kan happen en drinken. Net zoals jou er vertrouwen in mag hebben dat je kleintje zelf de borst vindt, mag je er ook zeker van zijn dat hij zelf het aantal voedingen per dag kan bepalen. Die verschillen per baby. Pasgeborenen vragen per etmaal gemiddeld zeven tot acht keer de borst, maar dat kan evengoed oplopen tot twaalf keer of zelfs meer. Vertrouw je baby en ga gewoon in op elke kleine en grote honger!

Elke dag de juiste reflexen

Terug thuis zal je geleidelijk aan je eigen gewoontes aannemen om de borstvoeding voort te zetten op een manier die voor zowel jezelf als je baby comfortabel is. Die voedingsrelatie mag dan wel heel persoonlijk zijn, er zijn toch enkele adviezen waar je best rekening mee houdt:

Wees vooruitziend en respecteer de wensen van je baby

Het spreekt voor zich dat je de eerste weken altijd dicht bij je baby blijft. Biedt de borst aan telkens wanneer hij wakker wordt. Wacht niet tot hij huilt, maar leer hongersignalen te herkennen: als hij zijn hoofdje draait of opheft, zijn mondje opent, de tong uitsteekt of sabbelt op alles wat hij tegenkomt, dan is hij er klaar voor! je baby bepaalt ook zelf de frequentie en duur van de voedingen. Gun hem die vrijheid in plaats van steeds een vast aantal uren tussen twee voedingen te laten. Word niet radeloos of ongeduldig als de voeding tien minuten of drie kwartier duurt: sommige baby’s drinken snel, andere nemen er graag hun tijd voor … Als je kleintje niet te vroeg geboren is en in goede gezondheid verkeert, dan hoeft je hem niet te wekken voor een voeding, ook al slaapt hij zes uur of langer aan één stuk door!

Zoek een comfortabele houding

Uiteraard moet je er voor elke voeding voor zorgen dat je handen goed gewassen zijn. Houd je borsten hygiënisch, maar overdrijf niet want anders verdwijnen de antibacteriële eigenschappen en geur van je tepels, waardoor je baby van slag kan zijn! Beperk jou tot één of twee wasbeurten per dag. Zorg ervoor dat je zelf comfortabel zit tijdens de voedingen. Je zal er de eerste maanden toch enkele uren per dag mee bezig zijn en een slechte houding kan veel rugpijn veroorzaken! Zoek in de mate van het mogelijke een rustig plekje. Ga op je zij liggen met je baby tegenover jou of ga zitten met je rug tegen kussens en je baby gestrekt in de holte van je elleboog of, beter nog, op een borstvoedingskussen. Hoe meer aandacht je besteedt aan je eigen comfort, hoe meer deze pauze een prachtig moment wordt voor jou en je kleintje.

Help je baby de juiste houding aan te nemen

Ook al heb je misschien een voorkeur, biedt je baby de eerste weken tijdens elke voeding toch systematisch beide borsten aan om de melkproductie goed op gang te brengen. Laat hem de eerste borst volledig leegdrinken en biedt pas daarna de tweede aan. Hij zal zelf beslissen of hij dan nog hapt of niet. Begin de volgende voeding telkens met de borst die bij de vorige als laatste aan de beurt was. Let goed op de positie van uw baby tijdens het drinken. je baby moet tijdens de voeding met zijn gezichtje recht tegenover de borst liggen zodat zijn mondje zich ter hoogte van de tepel bevindt en hij zijn hoofdje nooit moet draaien. Houd de tepel voor zijn mondje terwijl het hoofdje een beetje naar achteren leunt. Laat baby zijn mondje wijd openen en zelf naar de borst happen, maar zorg ervoor dat hij de volledige tepelhof omsluit en niet alleen de tepel. Dat is heel belangrijk om pijnlijke tepelkloven te vermijden, maar ook om er zeker van te zijn dat je kleintje efficiënt drinkt. Als je baby slecht heeft gehapt, haal hem dan voorzichtig van de borst en streel met je tepel het groefje tussen zijn neus en bovenlip (filtrum): hij heeft automatisch de reflex om zijn mondje wijd open te zetten zodat u de borst op een betere manier kunt aanbieden. Zorg ervoor dat zijn kin volledig tegen uw borst ligt zodat zijn neusje vrij blijft. Nu kunt u met volle teugen genieten van dit tedere moment met zijn tweeën. Beperk nooit zelf de duur van de voedingen en probeer ook niet uit te zoeken hoeveel melk uw baby doorslikt. Uw kleintje weet zelf wat het nodig heeft!

Verzorg je kleintje en je borsten na elke voeding

Als je baby niet meteen in slaap valt na de voeding, houd hem dan nog even recht op je schouder en klop zachtjes op zijn rug: misschien moet hij nog een boertje laten! Als hij al in slaap is gevallen, dan hoef je hem niet wakker te maken en kan je hem rustig in zijn bedje leggen. Vergeet na elke voeding ook jezelf niet. Breng wat tepelzalf aan om de gevoelige huid van je borsten doeltreffend te beschermen.

Controleer of de borstvoeding doeltreffend is

Maak je geen zorgen, je instinct zal je wel waarschuwen als de melktoevoer problematisch verloopt! Vermijd de eerste weken om bij te voeden met de fles: je melkproductie kan achteruitgaan, jouw tepels worden minder gestimuleerd en je baby raakt ontregeld waardoor hij volgende keer minder efficiënt zal drinken. Het goede verloop van de voedingen is gemakkelijk af te leiden uit enkele duidelijke signalen. Er zijn geen problemen als:
- je baby tijdens de voeding gulzig zuigt en regelmatig slikt. In het begin wordt elke zuigbeweging gevolgd door een slikbeweging, maar later zitten er korte pauzes tussen het slikken naarmate de melkstroom afneemt.
- je baby aan het einde van de voeding toont dat hij voldaan is door de borst zelf los te laten en slaperig te worden. Zijn huidje is mooi roze en zijn spieren zijn volledig ontspannen.
- de luiers van je baby goed nat zijn en hij de eerste weken 4 tot 8 keer per dag lopende gele stoelgang met wat klontertjes maakt. Daarna kan de frequentie van de ontlasting afnemen tot één à twee keer per dag of zelfs minder. Zolang de stoelgang zacht blijft en er voldoende plasluiers zijn, is er geen sprake van constipatie.
- het gewicht van je baby goed toeneemt. Het heeft echter geen zin om je baby elke dag of, erger nog, voor en na elke voeding te wegen: je wordt er alleen maar gekker van. Bij een gezonde baby is de maandelijkse weging bij je arts ruimschoots voldoende. Je kan je kleintje wel één keer per week zelf wegen als jou dat kan geruststellen. Het is zinloos om vaker te wegen want dan zeggen de verschillen in gewicht helemaal niets.

Goede gewoonten om je borsten te beschermen 

Borstvoeding kan soms gepaard gaan met wat ongemakken. Wees vooruitziend zodat je niet nodeloos wanhopig wordt en je vooral weet hoe je goed moet reageren. Zo blijft de borstvoeding voor allebei een leuk moment.

Om geen last te hebben van melkverlies

In de eerste weken van de borstvoeding kan de melk soms spontaan beginnen stromen. Dat gebeurt bijvoorbeeld als je een baby hoort huilen, als je baby al enkele uren niet meer aan de borst heeft gedronken, als je gewoon aan hem denkt, na het vrijen of wanneer je intense emoties ervaart. Wees gerust, die spontane toeschietreflex kan vervelend zijn, maar is niets om jou zorgen over te maken. Steek gewoon een katoenen borstkompres in je beha om de melk op te vangen zodat je daar niet extra op hoeft te letten.

Om kloven en barstjes te vermijden

Die kloven of barstjes waar alle jonge mama’s zo bang voor zijn, komen dikwijls meer voor bij vrouwen met een lichte huid en blond haar. Ze komen over het algemeen alleen voor tijdens de eerste weken van de borstvoeding en gaan van eenvoudige irritaties van de tepel tot bloedende kloofjes die het voeden soms erg pijnlijk maken … Maar maak je geen zorgen, specialisten zijn het er uitdrukkelijk over eens dat ze met enkele voorzorgsmaatregelen gemakkelijk te voorkomen zijn:
- Was je borsten niet te vaak zodat de beschermende talg op de huid niet verdwijnt! Eén tot twee dagelijkse wasbeurten met een zachte wasgel volstaan.
- Zorg voor een correcte positie van je baby tijdens de voedingen: recht tegenover de borst, het mondje wijd geopend en met de tepelhof volledig omsloten.
- Droog je tepel na de voeding af en breng een herstellende tepelzalf aan.
- Als je toch nog kloven krijgt, houd je borsten dan zo vaak mogelijk onbedekt en smeer pijnlijke tepels geregeld in met een herstellende tepelzalf.

Om stuwing te vermijden

Die pijnlijke verhardingen waarvoor iedereen jou zo heeft gewaarschuwd, zijn absoluut geen noodzakelijk kwaad! Je kan ze voorkomen door uw baby gewoon zo vaak mogelijk en best goed op tijd aan te leggen want de stuwing doet zich vooral voor wanneer de melk klaar zit. Bij aanhoudende stuwing kan je de melk handmatig laten stromen door de tepelhof tussen je vingers te nemen en er zachtjes aan te trekken. Dat kan onder een warme douche om de melkstroom makkelijker op gang te brengen. Gebruik anders gerust een borstkolf tot je borsten weer zacht en comfortabel aanvoelen.

Om goed te reageren op een borstontsteking

Jonge mama’s kunnen soms een extreem gezwollen en ontzettend pijnlijke borst hebben, die dan rood en warm is. Tegelijkertijd kunnen ze kampen met koorts, extreme vermoeidheid en algemene pijn ... Dat zijn niet altijd griepsymptomen, ze kunnen ook wijzen op een borstontsteking. Neem volgende maatregelen als ze bij u verschijnen:
- Leg je baby zo vaak mogelijk aan, vooral aan de pijnlijke borst.
- Ga op bed liggen met je baby naast jou.
- Leg op de pijnlijke borst een vochtige, warme handdoek of een koud kompres (gewikkeld in een handdoek om brandwonden te vermijden) als dat de pijn verlicht.
- Raadpleeg een arts als je binnen 24 uur nog geen verbetering ziet. Je zal dan waarschijnlijk antibiotica moeten nemen. Het is echter belangrijk om te weten dat een borstontsteking zeker niet het einde van de borstvoeding hoeft te betekenen.