Heb je voor het eerst gehoord over zwangerschapsdiabetes en weet je niet wat het is? Hoe wordt het opgespoord? Wat zijn de referentiewaarden? Welke opvolging is nodig als je het hebt? Waarom is behandeling belangrijk? Welke mogelijke risico's zijn er voor jebaby? We vertellen je alles!
Wat is zwangerschapsdiabetes?
Zwangerschapsdiabetes, ook wel "diabetes gravidarum" genoemd, is een verhoging van de bloedsuikerspiegel die tijdens de zwangerschap ontstaat en normaal gesproken na de bevalling verdwijnt . Deze stijging van het bloedsuikergehalte treedt meestal op tussen de 24e en 28e week van de zwangerschap. De oorzaak ligt bij de alvleesklier van sommige zwangere vrouwen die niet genoeg insuline kan produceren om een normale bloedsuikerspiegel te handhaven, vooral door de hormonen die door de placenta worden aangemaakt en die insulineresistentie veroorzaken.
Wat zijn de symptomen van zwangerschapsdiabetes?
Zwangerschapsdiabetes kan asymptomatisch zijn, wat betekent dat sommige zwangere vrouwen geen enkel teken vertonen en alleen een screening kan leiden tot een diagnose.
Er zijn echter tekenen of symptomen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van zwangerschapsdiabetes, zoals overmatige dorst (polydipsie), de frequente behoefte om te plassen (polyurie), uitgesproken vermoeidheid, wazig zicht, overmatige gewichtstoename, of regelmatige infecties. Houd er wel rekening mee dat het heel goed mogelijk is om een van deze symptomen te hebben zonder zwangerschapsdiabetes te hebben.
Hoe kan je zwangerschapsdiabetes voorkomen?
Preventie begint idealiter vóór de conceptie. Een evenwichtige voeding vormt de eerste verdedigingslinie: geef de voorkeur aan vezels, magere eiwitten en groenten, en beperk bewerkte voedingsmiddelen die rijk zijn aan suikers.
Regelmatige aangepaste lichaamsbeweging, zoals dagelijks wandelen of zwemmen, helpt om een stabiele bloedsuikerspiegel te behouden. Het opvolgen van je gewicht voor en tijdens de zwangerschap blijft ook essentieel.
Toekomstige moeders doen er goed aan een diëtist te raadplegen om een persoonlijk voedingsplan op te stellen. Bijvoorbeeld, wit brood vervangen door volkorenbrood of gesuikerde ontbijtgranen door natuurlijke muesli helpt om de bloedsuikerspiegel te stabiliseren. Een goede slaaphygiëne draagt ook bij aan het reguleren van de stofwisseling en het verminderen van de risico's.
Is zwangerschapsdiabetes ernstig?
Dit is waarschijnlijk een van de meest gestelde vragen wanneer je ermee geconfronteerd wordt. Ten eerste moet je weten dat je met een goede behandeling (die we hieronder in detail zullen bespreken) je zwangerschap veilig kunt doorlopen voor zowel jou als je baby. Deze aandoening treft ongeveer 10% van de zwangere vrouwen en is tegenwoordig goed bekend bij zorgverleners.
Als zwangerschapsdiabetes echter niet wordt opgespoord of behandeld, kan dit wel degelijk tot complicaties leiden. Daarom wordt systematische screening aangeboden aan vrouwen met risicofactoren, zodat er vroeg en gepast kan worden ingegrepen.
De mogelijke gevolgen voor de baby
Je begrijpt het vast wel: als je zwangerschapsdiabetes hebt, betekent dit dat je op een bepaald moment te veel glucose (suiker) in je bloed hebt. Het probleem? Dat je baby te snel groeit in verhouding tot de voortgang van jouw zwangerschap (omdat glucose door de placenta gaat en bij de foetus terechtkomt). Het gevolg is een hoog geboortegewicht (macrosomie) dat de bevalling zou kunnen bemoeilijken. Bovendien zou een "gewenning" aan een suikerrijke omgeving gedurende enkele maanden een hypoglycemie bij de geboorte kunnen veroorzaken, maar ook een verhoogd risico op obesitas of diabetes later bij je kind.
De mogelijke gevolgen voor de moeder
Zonder behandeling heeft zwangerschapsdiabetes wel degelijk gevolgen voor de moeder. Tijdens de zwangerschap verhoogt het aanzienlijk het risico op pre-eclampsie, een ernstige complicatie die gepaard gaat met hoge bloeddruk en de aanwezigheid van eiwitten in de urine. De zwangere vrouw kan ook oedeem ontwikkelen en vaker urineweginfecties krijgen.
De bevalling kan ingewikkelder zijn vanwege het hoge gewicht van de baby, waardoor soms een keizersnede nodig is. Deze ingreep kan, wanneer deze niet gewenst is, een belangrijke psychologische en fysieke impact hebben op het postpartum van de moeder.
Op langere termijn hebben vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad een zeven keer hoger risico op het ontwikkelen van type 2 diabetes in de jaren na de bevalling. Daarom blijft regelmatige medische controle belangrijk, ook na de zwangerschap.
Wanneer moet je je zorgen maken over zwangerschapsdiabetes?
Hoewel zwangerschapsdiabetes effectief kan worden beheerd met de juiste medische opvolging en aanpassingen in de levensstijl, is het heel begrijpelijk dat sommige toekomstige moeders zich toch gestrest voelen door de situatie. In de meeste gevallen, of het nu gaat om dagelijkse zelfcontroleresultaten die in het rood staan of een symptoom dat je abnormaal lijkt, bespreek het met je vroedvrouw, gynaecoloog of diabetoloog om een opvolging te krijgen die is aangepast aan jouw behoeften. Blijf niet zitten met je zorgen.
Oorzaak zwangerschapsdiabetes: wat moet je weten?
Er zijn bepaalde risicofactoren die kunnen verklaren waarom je zwangerschapsdiabetes krijgt, zoals:
- medische voorgeschiedenis (een ouder met diabetes)
- overgewicht (body mass index of BMI hoger dan 25 kg/m2)
- ouder zijn dan 35 jaar
- een vorige zwangerschap met zwangerschapsdiabetes
Welke diagnostische test wordt gebruikt voor zwangerschapsdiabetes?
Er zijn twee tests om zwangerschapsdiabetes op te sporen, die worden voorgesteld op basis van je risicofactoren:
De nuchtere bloedsuikertest in het eerste trimester
Deze test wordt eenvoudig uitgevoerd door middel van een bloedafname na 10 tot 12 uur nuchter te zijn gebleven. Deze test wordt aanbevolen vanaf het begin van de zwangerschap als er risicofactoren zijn (leeftijd, overgewicht, familiegeschiedenis).
De orale glucosetolerantietest (OGTT) in het tweede trimester
Deze glucosetolerantietest wordt uitgevoerd tussen de 24e en 28e week van de zwangerschap en verloopt in verschillende stappen:
- Een eerste nuchtere bloedafname
- Het drinken van een oplossing met 75g glucose opgelost in 250-300ml water
- Twee andere bloedafnames: één uur en twee uur na het drinken van de oplossing
Tip: vraag om koud water zodat het minder misselijkmakend is. Het wordt aangeraden om tijdens de test niet te roken en rust te nemen.
De OGTT-test wordt beschouwd als het standaardonderzoek voor de diagnose van zwangerschapsdiabetes. Één enkele afwijkende waarde is voldoende om de diagnose te stellen.
Zwangerschapsdiabetes: wat zijn de grenswaarden?
Voor de nuchtere bloedglucosetest
Zwangerschapsdiabetes wordt vastgesteld als de bloedglucosewaarde hoger is dan 0,92 g/L (5,1 mmol/L).
Voor de orale glucosetolerantietest (OGTT)
Zwangerschapsdiabetes wordt vastgesteld als een van de waarden hoger is dan deze normen:
- Nuchtere bloedglucose: ≥ 92 mg/dL (5,1 mmol/L)
- Na 1 uur: ≥ 180 mg/dL (10,0 mmol/L)
- Na 2 uur: ≥ 153 mg/dL (8,5 mmol/L)
Als ten minste één van deze grenswaarden wordt bereikt of overschreden, wordt normaal gesproken de diagnose zwangerschapsdiabetes gesteld.
Wat moet je doen bij zwangerschapsdiabetes?
Als bij jou zwangerschapsdiabetes wordt vastgesteld, zal je zorgverlener je een "behandelplan" voorstellen dat is aangepast aan jouw specifieke behoeften. Om je een idee te geven, dit wordt er meestal opgezet:
- een evenwichtig voedingspatroon met de nadruk op vezels en beperking van koolhydraten
- zelfcontrole van je bloedglucose thuis met behulp van een bloedglucosemeter, met het aantal dagelijkse controles dat je moet uitvoeren en de te bereiken doelstellingen
- lichaamsbeweging aangepast aan de zwangerschap om te helpen de bloedglucose te reguleren
In sommige gevallen (dit is niet automatisch) kan je zorgverlener je voorstellen om insuline te gebruiken.
Zwangerschapsdiabetes: vanaf welke waarde insuline?
We willen zeker niet de plaats innemen van een zorgverlener: alleen hij/zij kan bepalen of insuline nodig is of niet. Over het algemeen kan dit echter worden overwogen als de bloedglucosewaarden (bij zelfcontroles thuis) regelmatig verhoogd zijn ondanks aanpassingen in je voeding.
Om je een idee te geven, hier zijn de bloedglucosedrempels vanaf wanneer een behandeling met insuline kan worden overwogen:
- Nuchtere bloedglucose: als de nuchtere bloedglucose regelmatig hoger is dan 95-100 mg/dL
- Bloedglucose na de maaltijd: als de waarden na de maaltijden regelmatig hoger zijn dan 120-130 mg/dL
Dieet en voedingsmiddelen die je moet vermijden bij zwangerschapsdiabetes
Een zwangere vrouw met zwangerschapsdiabetes moet bijzondere aandacht besteden aan haar voeding als onderdeel van een gezonde levensstijl. Snelle suikers zijn de eerste voedingsmiddelen die vermeden moeten worden: snoep, gebak, frisdrank en industriële vruchtensappen veroorzaken schadelijke bloedsuikerpieken.
Geraffineerde zetmeelproducten zoals wit brood, witte pasta of witte rijst kunnen beter vervangen worden door hun volkorenversies, die rijker zijn aan vezels. De consumptie van gedroogd fruit met geconcentreerde suikers - rozijnen, abrikozen, dadels - vraagt ook om grote gematigdheid.
Ultra-bewerkte producten die verborgen suikers bevatten, zoals industriële sauzen, ontbijtgranen of graanrepen, kunnen beter vermeden worden ten gunste van zelfgemaakte alternatieven.
Hoe controleer je je bloedsuikerspiegel na de bevalling?
Je arts zal een bloedsuikermeting (een bloedafname) voorschrijven die 3 maanden na de bevalling moet worden uitgevoerd om te controleren of de diabetes verdwenen is.
Goed om te weten: deze keer is de referentiewaarde niet meer 92 mg/dL, wat de referentiewaarde tijdens de zwangerschap is. Een "normale" nuchtere bloedsuikerspiegel ligt tussen 0,70g/l en 1,10g/l.
Pre-gestationele diabetes
Pre-gestationele diabetes onderscheidt zich doordat het al aanwezig is vóór het begin van de zwangerschap. Deze vorm vereist een strenge bloedsuikercontrole vanaf de kinderwens. Een gespecialiseerde opvolging maakt het mogelijk om de insulinedoses aan te passen aan de veranderende behoeften van het lichaam.
Toekomstige moeders worden begeleid door een multidisciplinair team: diabetoloog, gynaecoloog en vroedvrouw. Dit teamwerk garandeert een optimale zorg gedurende de negen maanden.
Zwangerschapsdiabetes vereist bijzondere aandacht, maar met de juiste begeleiding is het goed te beheersen tijdens de hele zwangerschap. En na de bevalling? De opvolging blijft essentieel, vooral tijdens de postpartumperiode. Ontdek al onze tips om deze fase rustig door te komen
