Er zijn eerste keren die je doen glimlachen: een onverwachte lach, een moment van tederheid, een zachte babyhuid tegen de jouwe. En dan zijn er die andere “eerste keren” die wat meer zorgen baren: de eerste roodheid, aanhoudende jeuk, of die huid die maar niet tot rust lijkt te komen.

Komen deze tekenen je bekend voor? Misschien hoort jouw baby – of zelfs jij – bij de vele mensen die te maken hebben met atopische dermatitis, ook wel atopisch eczeem genoemd. Deze chronische huidaandoening kan het dagelijkse comfort van het hele gezin beïnvloeden, omdat een jeukende of droge huid het slapen, spelen en zelfs de momenten van knuffelen kan verstoren.

Gelukkig is atopische dermatitis goed te beheren met de juiste kennis en verzorging. Door vroeg te herkennen welke symptomen optreden en door een consequente huidverzorgingsroutine toe te passen, kan je opstoten verminderen en de huid van je kind beschermen. Samen met experts leggen we uit hoe je atopische dermatitis beter kunt begrijpen, herkennen en verzorgen – stap voor stap, elke dag opnieuw.

Wat is atopische dermatitis?

Atopische dermatitis, ook bekend als atopisch eczeem, is een chronische, niet-besmettelijke ontsteking van de huid. Ongeveer 20% van de kinderen en 10% van de volwassenen krijgt er ooit mee te maken. De aandoening wordt gekenmerkt door een droge, rode, jeukende huid die in periodes van opstoten erger wordt, afgewisseld met rustiger fases waarin de huid enkel droog of trekkerig aanvoelt.

Atopische dermatitis behoort tot de zogenaamde “atopische aandoeningen”, net als astma of hooikoorts. De aandoening heeft vaak een genetische oorsprong en ontstaat door een overactieve reactie van het immuunsysteem op bepaalde omgevingsfactoren. Hoewel het soms verontrustend kan lijken, is atopische dermatitis meestal onschuldig en goed te behandelen met aangepaste huidverzorging en een consequente routine.

Wat zijn de oorzaken van atopisch eczeem bij de baby?

Een genetische aanleg

Atopische dermatitis, net als de meeste allergieën, heeft een sterke genetische component. Dit betekent dat het erfelijk is en van ouders op kinderen kan worden doorgegeven:

• Als één van de ouders atopisch is, heeft het kind 50 tot 70% kans om deze aanleg te erven.
• Als beide ouders atopisch zijn, loopt dit risico op tot 80%.

Als je zelf een huid hebt die neigt naar atopie, is de kans groter dat je baby ook atopisch eczeem ontwikkelt. Het goede nieuws? Door deze aanleg vroeg te herkennen en vanaf de geboorte een aangepaste verzorgingsroutine toe te passen, kan je het risico op opstoten met 33 tot 50% verminderen.

Wat zijn de symptomen van atopische dermatitis?

Het is belangrijk om de eerste tekenen en symptomen in de gaten te houden die kunnen wijzen op een huid met neiging tot atopie of op atopisch eczeem. Hier zijn de factoren waarmee je rekening moet houden.

Droge huid vs. eczeem

Een droge huid is niet per se eczeem, ook al kunnen beide tegelijk voorkomen. Om het verschil te zien, let op hoe de huid reageert op verzorging:

• Als de irritaties en ruwe, rode plekken snel verbeteren na een eenvoudige hydratatie, gaat het waarschijnlijk om een droge huid.
• Blijven de symptomen aanhouden ondanks verzorging en veroorzaken ze veel ongemak bij je baby, dan kan het wel om eczeem gaan.

Twijfel? Voer een huiddiagnose uit.

Symptomen van atopisch eczeem

• De huid jeukt regelmatig
• Rode plekken verschijnen op de kin, wangen, armen of buik van je kind
• Op de rode plekken kan soms een lichte vochtafscheiding ontstaan
• De huid vertoont tekenen van ongemak
• Moeilijk in slaap vallen (ook al kunnen slaapproblemen andere oorzaken hebben, dit teken in combinatie met andere symptomen wijst vaak op een atopische huid)

De eerste opstoten

Wat gebeurt er precies tijdens een opstoot?

Een opstoot van atopische dermatitis volgt altijd hetzelfde ontstekingsproces van de huid. Een opstoot begint vaak met roodheid en jeuk. De huid voelt oneffen aan en er kunnen kleine blaasjes ontstaan die soms openbarsten en een heldere vloeistof afscheiden. Daarna vormt zich een korstje dat vanzelf weer verdwijnt.

Maak je geen zorgen: hoewel deze opstoten intens kunnen zijn, laten ze geen blijvende littekens achter. Het is echter essentieel dat je baby niet krabt, om verdere ontsteking of een superinfectie te voorkomen. Gebruik hiervoor specifieke verzorgingsproducten voor de atopische huid, zoals een herlipiderende crème of wasolie die jeuk vermindert en de huidbarrière versterkt.

Belangrijkste symptomen tijdens een opstoot

• Rode, ontstoken plekken
• Aanhoudende jeuk
• Zones met vochtafscheiding
• Verdikte huid (lichenificatie)
• Krabwonden (excoriaties)

Deze symptomen gaan bijna altijd gepaard met intense jeuk die het slapen verstoort en irritatie kan veroorzaken.

Hoe lang duurt een opstoot?

De duur van een opstoot van atopische dermatitis varieert van persoon tot persoon. Ze kan enkele dagen tot meerdere weken aanhouden. De ziekte verloopt cyclisch, met periodes van opstoten afgewisseld met remissieperioden van wisselende duur.

Tussen de opstoten, tijdens de remissie, blijft de huid droog en strak aanvoelen en kan nog steeds jeuk veroorzaken. Deze rustige periodes kunnen worden verlengd door dagelijkse verzorging met geschikte producten en door triggers zoveel mogelijk te vermijden.

De getroffen zones bij atopische dermatitis

De locatie van de huidlaesies bij atopische dermatitis varieert met de leeftijd. Hier is een gedetailleerde gids om de getroffen zones in elke levensfase te identificeren.

Bij de baby (0-2 jaar)

Atopisch eczeem verschijnt vooral op het gezicht van pasgeborenen. Het kan echter overal op het lichaam optreden, omdat het niet beperkt is tot één plek. Om deze huidaandoening beter te begrijpen, is het belangrijk de symptomen en tekenen goed te herkennen.

De belangrijkste getroffen zones bij zuigelingen zijn:

• Het gezicht: wangen, voorhoofd en kin
• De hoofdhuid
• Convexe delen van het lichaam (armen, benen)
• De romp en buik
• Achter de oren

Opmerking: het zitvlak wordt meestal gespaard dankzij de bescherming van luiers.

Bij het kind en de adolescent

De laesies verplaatsen zich naar de buigzones:

• De elleboogplooien
• Achter de knieën
• Polsen en enkels
• De hals
• Handpalmen en voetzolen
• Het gezicht, vooral rond de oogleden, mond en oren

Bij de volwassene

Als atopische dermatitis aanhoudt tot volwassen leeftijd, treft het vooral:

• Het gezicht en de hals
• De handen (vooral de handpalmen)
• Buigzones (ellebogen en knieën)
• De bovenrug
• De oogleden

De ernst van de symptomen neemt meestal af met de leeftijd, ook al kunnen opstoten nog periodiek optreden.

Behandeling eczeem: hoe atopische dermatitis verzorgen?

Er bestaat geen genezende behandeling, maar verschillende oplossingen kunnen de symptomen van atopische dermatitis effectief verlichten en de periodes tussen opstoten verlengen.

Essentiële dagelijkse verzorging

Een goede verzorgingsroutine is essentieel voor een huid met neiging tot atopie. Producten die speciaal voor deze huid zijn ontwikkeld, bevatten belangrijke herlipiderende ingrediënten die de huidbarrière duurzaam herstellen. Deze dagelijkse herlipiderende werking helpt om de huid optimaal gehydrateerd te houden, vermindert ongemak en jeuk, en draagt actief bij aan het spreiden van de periodes tussen opstoten. Het is daarom belangrijk om deze routine op te nemen als een dagelijks ritueel, net zoals tanden poetsen, om de huid comfortabeler en sterker te maken tegen triggers.

Dagelijks:

• Breng twee keer per dag een emolliërende crème aan op het hele lichaam, om de huidbarrière te herstellen en te versterken.
• Gebruik bij het baden of douchen (maximaal één keer per dag) een wasgel of wasolie speciaal ontwikkeld voor de atopische huid.
• Bij sterke jeuk kan je een meer geconcentreerde, verzachtende crème gebruiken (zonder cortisone).
• Kies producten met natuurlijke ingrediënten, zonder parfum, en vermijd irriterende stoffen.

Medicinale behandelingen

Bij ernstige opstoten, wanneer de dagelijkse verzorging onvoldoende is om de huid te kalmeren, kan de dermatoloog dermocorticoïden voorschrijven in crèmevorm om de ontsteking te verminderen. Deze tijdelijke behandeling wordt alleen op voorschrift en onder medisch toezicht gebruikt, en moet gedurende de door de dermatoloog aanbevolen periode worden toegepast. Zodra de opstoot onder controle is, is het essentieel om de dagelijkse verzorgingsroutine met geschikte emolliërende producten voort te zetten om de huid gezond te houden en nieuwe crises te voorkomen.

Aanvullende goede gewoontes

Om atopische dermatitis dagelijks optimaal te beheren, kunnen enkele eenvoudige maar cruciale gewoontes worden toegepast:

• Kies voor zachte kleding van biologisch katoen.
• Houd de kamertemperatuur tussen 18 en 20°C en vermijd te warme of te lange baden; geef de voorkeur aan een dagelijks lauw bad of douche.
• Tijdens de nacht, een periode waarin de huid gemakkelijk vocht verliest, draag natuurlijke vezels en gebruik eventueel een verzachtend onderpyjama met micro-encapsulatietechnologie.
• Identificeer en vermijd allergenen en triggers zoals droge lucht, irriterende stoffen of stress.
• Houd de nagels kort om krabwonden te beperken.

Door deze dagelijkse verzorgingsgewoonten en eenvoudige aanpassingen kan je het comfort van de huid aanzienlijk verbeteren en de symptomen van atopische dermatitis beter onder controle houden.

Hoe evolueert atopische dermatitis?

Atopisch eczeem verdwijnt in de meeste gevallen

Atopische dermatitis verbetert meestal aanzienlijk met de leeftijd. Ongeveer 75% van de kinderen is voor de adolescentie vrijwel vrij van eczeem, met een duidelijke verbetering vanaf ongeveer 7 jaar.

Deze positieve evolutie is eerder regel dan uitzondering. Atopie is meestal geen blijvende aandoening. Voor de meeste kinderen is eczeem slechts een tijdelijke fase die geleidelijk afneemt. In sommige bijzonder gunstige gevallen kunnen de symptomen al op zeer jonge leeftijd verminderen, soms al vanaf één of twee jaar.

Persistente atopische dermatitis bij volwassenen

In sommige gevallen kan atopische dermatitis aanhouden tot na de adolescentie. Ongeveer 10% van de patiënten blijft symptomen vertonen op volwassen leeftijd, hoewel de verschijnselen meestal milder zijn. De opstoten kunnen:

• Terugkomen na een periode van rust tijdens de adolescentie
• Op een meer gespreide maar regelmatige manier optreden
• Voornamelijk het gezicht, de hals en de handen aantasten

Het goede nieuws is dat, zelfs bij aanhoudende atopische dermatitis, de opstoten vaak minder intens zijn dan in de kinderjaren. Een aangepaste dagelijkse verzorgingsroutine helpt om de symptomen effectief te controleren en de periodes van remissie te verlengen.

Andere atopische manifestaties kunnen zich ontwikkelen

Atopische dermatitis maakt vaak deel uit van een breder atopisch profiel, samen met aandoeningen zoals hooikoorts, astma of voedselallergieën. Studies tonen aan dat:

• 40% van de patiënten met atopische dermatitis hooikoorts ontwikkelt
• 25% astma ontwikkelt
• Voedselallergieën vaker voorkomen bij kinderen met eczeem

Deze associatie is geen toeval: al deze aandoeningen zijn verbonden met atopie, een genetische aanleg om allergische reacties te ontwikkelen. Wanneer een kind atopische dermatitis heeft, wijst dit op een atopische aanleg die het ontstaan van andere allergische manifestaties in de loop van de tijd kan bevorderen.

Het is daarom belangrijk om:

• Alert te blijven op ademhalingssymptomen
• Snel een arts te raadplegen bij tekenen van astma of hooikoorts
• Vroege en aangepaste behandeling op te zetten

Regelmatige medische opvolging helpt om de evolutie van deze atopische manifestaties beter te voorspellen en te beheersen.

Wanneer raadpleeg je een arts?

Zodra je vermoedt dat je kind atopisch eczeem heeft, raadpleeg je best je kinderarts. Die kan de diagnose bevestigen en je eventueel doorverwijzen naar een dermatoloog of allergoloog. Deze specialisten helpen je bij het kiezen van een geschikte behandeling tijdens opstoten.

Tijdens rustige periodes – zonder symptomen – kan je preventieve rituelen toepassen om nieuwe opstoten te vermijden.

Atopische dermatitis kan stress en ongemak veroorzaken, maar het is geen noodlot. Met de juiste verzorging, aandacht voor de omgeving en de begeleiding van je arts kan je de symptomen verlichten, opstoten verminderen en het comfort van je kind én jezelf verbeteren.

Het belangrijkste blijft regelmaat: dagelijkse verzorging, zachte gewoonten en liefdevolle aandacht voor de atopische huid.

Atopische eczeem, ook wel bekend als atopische dermatitis, is een veelvoorkomende huidaandoening bij baby’s, kinderen en volwassenen. Baby eczeem uit zich vaak door een droge, jeukende huid, rode vlekken en soms kleine blaasjes. De huid kan trekkerig aanvoelen en slapeloze nachten veroorzaken door voortdurende jeuk.

Deze aandoening heeft vaak een genetische oorsprong, waardoor kinderen van ouders met atopisch huid een hoger risico lopen om zelf atopische eczeem te ontwikkelen. Milieu-invloeden zoals droge lucht, stress of irriterende stoffen kunnen opstoten verergeren.

Regelmatige huidverzorging is essentieel: gebruik van emolliërende crèmes, milde wasolie en zachte kleding helpt de huidbarrière te herstellen en het ongemak te verminderen. Vroege herkenning van symptomen en consistente verzorgingsrituelen kunnen het aantal opstoten beperken en het comfort van baby’s en kinderen aanzienlijk verbeteren.

Met de juiste kennis en verzorging kan atopische dermatitis effectief worden beheerd, zodat baby eczeem minder invloed heeft op het dagelijks leven.