Ben je net te weten gekomen dat je zwanger bent? Gefeliciteerd! Vanaf de eerste weken start een persoonlijke medische begeleiding om over jouw gezondheid en die van je baby te waken. Elke maand laten afspraken met een zorgverlener toe om de ontwikkeling van je kindje stap voor stap op te volgen, de nodige onderzoeken uit te voeren en al je vragen te beantwoorden.
Dit traject op maat ondersteunt je in elke fase, tot aan de grote dag: de geboorte.
Waarom is een goede zwangerschapsopvolging essentieel?
De medische opvolging van de zwangerschap speelt een sleutelrol in de gezondheid van zowel de toekomstige mama als de baby. Via regelmatige consultaties zorgen zorgverleners ervoor dat alles optimaal verloopt door de goede ontwikkeling van de foetus te monitoren en eventuele complicaties vroegtijdig op te sporen. Deze begeleiding helpt ook om elke fase van de zwangerschap beter te beleven: de lichamelijke veranderingen begrijpen, persoonlijk advies krijgen en je sereen voorbereiden op de bevalling.
Kortom, deze regelmatige opvolging biedt een geruststellend kader, vanaf het prille begin van de zwangerschap tot aan de geboorte — voor een meer ontspannen en veilige ervaring, waarbij je alles onder controle hebt.
De belangrijkste doelstellingen van deze opvolging zijn:
- Mogelijke risico's voorzien, door zo vroeg mogelijk signalen op te sporen die de gezondheid van moeder of baby kunnen beïnvloeden, om indien nodig snel in te grijpen en eventuele complicaties tijdig te behandelen;
- Een volledige medische begeleiding verzekeren, door de gezondheid van de toekomstige moeder en de ontwikkeling van de foetus gedurende de hele zwangerschap regelmatig te controleren;
- Je sereen voorbereiden op de bevalling, door de geleidelijke veranderingen van het lichaam te begeleiden en de overgang naar de arbeid en geboorte te vergemakkelijken.
Wanneer moet je starten met de zwangerschapsopvolging?
De zwangerschapsopvolging moet zodra je een positieve zwangerschapstest hebt of vermoedt dat je zwanger bent beginnen. Het is aanbevolen om zo snel mogelijk een afspraak te maken met een zorgverlener. Zo kan de zwangerschap bevestigd worden en kan er een eerste medische evaluatie worden uitgevoerd.
Wie kan je zwangerschap opvolgen?
Zodra je zwangerschap bevestigd is, is het essentieel om de zorgverleners te kiezen die je gedurende deze negen maanden, maar ook na de bevalling, zullen begeleiden. Afhankelijk van je situatie kan je worden opgevolgd door een huisarts, een vroedvrouw, een gynaecoloog-verloskundige... of een combinatie van de drie. Elk van hen speelt een complementaire rol in het goede verloop van je zwangerschap.
-
De huisarts
Als je zwangerschap geen bijzondere risico's vertoont, kan je huisarts perfect instaan voor de medische opvolging. Hij kent je vaak goed, evenals je familiale context, en kan zorgen voor continuïteit in de zorgverlening. Hij beheert je globaal medisch dossier als je er een bij hem hebt geopend. Hij werkt samen met vroedvrouwen, gynaecologen en andere gezondheidsprofessionals (kinesitherapeuten, psychologen, enz.) en coördineert de verschillende aspecten van je opvolging. Aarzel niet om hem te vragen of hij ook je kind na de geboorte kan opvolgen, vooral tijdens de eerste maanden.
-
De gynaecoloog-verloskundige
Als specialist in zwangerschap en bevalling, komt de gynaecoloog-verloskundige tussen bij "gewone" zwangerschappen, maar vooral wanneer er risico's of complicaties worden vastgesteld. Hij kan je zwangerschap vanaf het begin opvolgen of het overnemen van een andere zorgverlener. Hij voert de echografieën en bepaalde specifieke onderzoeken uit, en is vaak aanwezig bij de bevalling, vooral in geval van medische interventie.
-
De vroedvrouw
De vroedvrouw is een belangrijke professional in de opvolging van een "fysiologische" (zonder complicaties) zwangerschap. Ze kan je begeleiden vanaf de kinderwens, de prenatale consultaties uitvoeren, je opvolgen tijdens de bevalling en je begeleiden tijdens de postpartumperiode, inclusief het eerste levensjaar van je baby. Ze kan ook bepaalde geneesmiddelen voorschrijven, onderzoeken uitvoeren (zoals bloedafnames of monitoring) en je indien nodig doorverwijzen naar een specialist. Haar begeleiding, zowel medisch als menselijk, wordt vaak erg gewaardeerd door toekomstige mama's.
Hoe vaak ga je naar de gynaecoloog tijdens de zwangerschap?
De medische afspraken volgen een nauwkeurig schema tijdens je zwangerschap. Een eerste consultatie vindt plaats tussen de 6e en 8e week van de zwangerschap om de zwangerschap te bevestigen. Daarna worden maandelijkse bezoeken de norm tot aan de 28e week.
Het ritme versnelt natuurlijk naarmate je zwangerschap vordert. De consultaties gaan over naar een interval van twee weken tussen de 28e en 36e week, en worden daarna wekelijks tot aan de bevalling. Deze nauwlettende opvolging maakt het mogelijk om je bloeddruk, de hoogte van de baarmoeder en de positie van de placenta te controleren.
Tijdens elke consultatie wordt bijzondere aandacht besteed aan de hoeveelheid vruchtwater en de groei van de foetus.
Waar kan je je zwangerschap laten opvolgen?
Je hebt verschillende mogelijkheden voor je prenatale consultaties. Privépraktijken zijn een populaire keuze vanwege hun nabijheid en flexibele afspraakmogelijkheden. Zowel openbare als private ziekenhuizen bieden ook een complete begeleiding, met als voordeel dat alle benodigde apparatuur voor onderzoeken zoals echografieën en urineanalyses ter plaatse beschikbaar is.
De wijkgezondheidscentra vormen een interessant alternatief, vooral voor toekomstige moeders met een bescheiden inkomen. Deze centra bieden gratis en gepersonaliseerde opvolging, verzorgd door multidisciplinaire teams.
Sommige medische huizen ontvangen ook zwangere vrouwen en combineren de aanwezigheid van verschillende specialisten onder één dak. Dit is een waardevol voordeel om de coördinatie tussen de verschillende zorgverleners in je zorgtraject te vergemakkelijken.
Risicozwangerschap: een bijzondere opvolging
Wat is een risicozwangerschap?
We spreken van een risicozwangerschap wanneer bepaalde omstandigheden de kans op complicaties tijdens de zwangerschap verhogen. Dit kan de volgende situaties omvatten:
- Leeftijd: Jonger zijn dan 18 jaar (vroege zwangerschap) of ouder dan 40 jaar (late zwangerschap).
- Medische voorgeschiedenis: Aanwezigheid van chronische ziekten vóór de zwangerschap, zoals diabetes, epilepsie, astma of hartaandoeningen.
- Risicofactoren: Bijvoorbeeld obesitas, hoge bloeddruk, enz.
- Meerlingzwangerschap: In verwachting zijn van een tweeling, drieling of meer.
- Complicaties tijdens de zwangerschap: Bloedingen, hoge bloeddruk, pre-eclampsie (ernstige hypertensie gerelateerd aan een afwijking van de bloedvaten in de placenta), zwangerschapsdiabetes, infecties of vroegtijdige weeën voor 37 weken.
- Complicaties bij eerdere zwangerschappen: Als je problemen hebt ondervonden tijdens vorige zwangerschappen.
Welke bijzondere opvolging?
In deze gevallen zal je medische opvolging intensiever zijn en aangepast worden aan jouw specifieke risicofactoren. Je gynaecoloog en/of huisarts zullen je van nabij opvolgen met frequentere consultaties, meestal om de 2 tot 4 weken, om je gezondheidstoestand en de ontwikkeling van de baby nauwlettend in de gaten te houden. Er kunnen bijkomende onderzoeken worden voorgeschreven, zoals extra echografieën of regelmatigere bloedtesten, om eventuele complicaties op te sporen en te voorkomen. De vroedvrouw zal, op medisch voorschrift, de zorg verlenen in het ziekenhuis op een afdeling voor hoogrisicozwangerschappen, of indien nodig aan huis. Ze kan met name regelmatige monitoring uitvoeren om het hartritme van de baby en je weeën te controleren, evenals frequentere bloeddrukmetingen uitvoeren.
Wat zijn de stappen van de zwangerschapsopvolging?
Het aanmaken van het zwangerschapsdossier
De medische opvolging van je zwangerschap is essentieel om de gezondheid van jou en je baby te verzekeren. Vanaf het begin wordt er een zwangerschapsdossier opgesteld, dat het volgende bevat:
- Je medische voorgeschiedenis: chronische ziekten, lopende behandelingen, vroegere infecties (zoals toxoplasmose), enz.
- Je gynaecologische voorgeschiedenis: infecties, chirurgische ingrepen, enz.
- Je vaccinatiestatus: controle van de immuniteit tegen bepaalde ziekten (rodehond, hepatitis B, enz.) en toediening van aanbevolen vaccins tijdens de zwangerschap, zoals kinkhoest en griep.
- De resultaten van de echografieën: er worden minstens drie echografieën uitgevoerd om de ontwikkeling van de foetus op te volgen en eventuele afwijkingen op te sporen.
Deze informatie stelt je zorgverlener in staat om de opvolging van je zwangerschap te personaliseren en mogelijke risico's vroegtijdig op te sporen.
Welke medische onderzoeken zijn verplicht tijdens de zwangerschap?
De medische opvolging tijdens de zwangerschap is essentieel om de goede ontwikkeling van de baby en de gezondheid van de toekomstige mama te verzekeren. Deze opvolging bestaat uit verschillende belangrijke afspraken, die niet alleen toelaten om de evolutie van de zwangerschap te controleren, maar ook om al je vragen te stellen, je twijfels te uiten en aangepast advies te krijgen voor elke fase.
Over het algemeen omvat een eerste zwangerschap ongeveer 10 medische consultaties. Voor de volgende zwangerschappen zijn 7 afspraken meestal voldoende. Dit schema kan uiteraard worden aangepast als er een specifieke behoefte ontstaat: in geval van een risicozwangerschap kan een nauwere opvolging of kunnen bijkomende onderzoeken nodig zijn.
In het kader van een normale zwangerschap begint alles met een eerste afspraak voor de aangifte, gevolgd door negen prenatale consultaties verspreid tot aan de bevalling. Elke afspraak heeft een specifiek doel: je gezondheid controleren, de groei van de baby opvolgen, bepaalde onderzoeken uitvoeren of de bevalling voorbereiden.
Tijdens elke prenatale consultatie zal de zorgverlener:
- Je bloeddruk meten
- Je gewicht controleren
- De baarmoederhoogte meten
- De hartslag van de baby beluisteren
- Je analyseresultaten nakijken
- De nodige onderzoeken voorschrijven voor de volgende afspraak
- Je vragen beantwoorden en je persoonlijk advies geven
Hier is een overzicht van de belangrijkste geplande onderzoeken:
Wanneer krijg je de eerste echo tijdens de zwangerschap?
De echo van het eerste trimester wordt uitgevoerd tussen 11 en 13 weken + 6 dagen zwangerschap. Deze eerste echo is cruciaal omdat deze een nauwkeurige datering van de zwangerschap mogelijk maakt. Tijdens dit onderzoek voert de echoscopist een volledig onderzoek van de foetus uit, controleert de vitaliteit en neemt de nodige metingen voor de screening op chromosoomafwijkingen.
Ben je in je 1e trimester van de zwangerschap? Ontdek ons artikel over de 1e, 2e en 3e maand van de zwangerschap om alle veranderingen die tijdens deze periode plaatsvinden te begrijpen.
De morfologische echo van het tweede trimester
De tweede echo, de morfologische echo, vindt plaats tussen de 20e en 24e week van de zwangerschap. Dit uitgebreide onderzoek is bijzonder belangrijk omdat het een gedetailleerde controle van de foetale ontwikkeling en een nauwkeurig onderzoek van de anatomie van de baby mogelijk maakt. Deze echo duurt ongeveer een uur en vereist grote concentratie van de echoscopist om een volledig en nauwkeurig onderzoek te garanderen.
Wil je meer weten over wat je tijdens deze periode kunt verwachten? Duik in ons artikel over de 4e, 5e en 6e maand van de zwangerschap.
De echo van het derde trimester
De laatste systematische echo wordt gepland rond de 32e week van de zwangerschap. Deze is essentieel om de positie van de baby te controleren met het oog op de bevalling. De echoscopist beoordeelt ook de foetale groei en controleert de toestand van de placenta. Dit onderzoek maakt het mogelijk om indien nodig de opvolging van het einde van de zwangerschap te anticiperen en aan te passen.
Om de laatste maanden van de zwangerschap beter te begrijpen en je goed voor te bereiden op de bevalling, ontdek ons artikel over de 7e, 8e en 9e maand van de zwangerschap.
- Zevende maand van de zwangerschap
- Achtste maand van de zwangerschap
- Negende maand van de zwangerschap
Belangrijk om op te merken: Dit standaard echografie-schema kan worden aangepast volgens de behoeften. Een gepersonaliseerde opvolging kan namelijk extra echo's vereisen, afhankelijk van de specifieke kenmerken van je zwangerschap.
Welke screeningstests moet je uitvoeren tijdens de zwangerschap?
Vanaf het begin van je zwangerschap worden verschillende essentiële screeningstests aanbevolen om jouw gezondheid en die van je baby te verzekeren:
Tests voor de screening op downsyndroom
De screening op downsyndroom, ook trisomie 21 genoemd, is een essentieel onderzoek dat aan alle zwangere vrouwen wordt aangeboden tijdens het eerste trimester van de zwangerschap. Dit gebeurt op een niet-invasieve manier, waarbij een bloedafname en een echografie worden gecombineerd om het risico te beoordelen dat de foetus deze chromosoomafwijking heeft. Voor een optimale nauwkeurigheid gebruiken artsen de Niet-Invasieve Prenatale Test (NIPT). Deze moderne techniek analyseert sporen van foetaal DNA in het bloed van de moeder en biedt een opmerkelijke betrouwbaarheid van 99,9% voor de detectie van downsyndroom. Het is belangrijk op te merken dat deze test, hoewel sterk aanbevolen, optioneel blijft en de beslissing om deze uit te voeren volledig bij de toekomstige ouders ligt.
Screening op zwangerschapsdiabetes: De glucosetest op 6 maanden zwangerschap
De screening op zwangerschapsdiabetes wordt uitgevoerd tussen de 24e en 28e week van de zwangerschap. Je moet een suikerhoudende drank met glucose drinken, waarna je bloedsuikerspiegel op regelmatige tijdstippen wordt gemeten. Deze test beoordeelt hoe je lichaam tijdens de zwangerschap op suiker reageert. Het dient om eventuele tekenen van zwangerschapsdiabetes op te sporen, een aandoening die de gezondheid van moeder en baby kan beïnvloeden. Als de resultaten afwijkend zijn, worden aanvullende onderzoeken uitgevoerd om de diagnose te bevestigen.
Om meer te weten over deze test en de uitdagingen van zwangerschapsdiabetes te begrijpen, [lees ons artike
De administratieve stappen tijdens je zwangerschap
De zwangerschap bestaat niet alleen uit medische afspraken, maar brengt ook een aantal belangrijke administratieve stappen met zich mee die je best op tijd plant. Hier is wat je stap voor stap moet voorzien.
☐ De zwangerschap bevestigen en een medisch attest verkrijgen
Zodra je denkt zwanger te zijn, raadpleeg je best een arts of gynaecoloog om je zwangerschap te bevestigen en een medisch attest te krijgen. Dit document heb je nodig om je ziekenfonds en je werkgever te informeren.
☐ Je ziekenfonds informeren
Zodra je het attest hebt, bezorg je dit aan je ziekenfonds om te kunnen genieten van de terugbetalingen in verband met het moederschap. Elk ziekenfonds kan specifieke procedures hebben, aarzel dus niet om rechtstreeks contact op te nemen.
☐ Je werkgever informeren
Hoewel het niet verplicht is om je werkgever onmiddellijk te informeren, is het beter om dit snel te doen om te kunnen genieten van specifieke bescherming op het werk. Dit moet gebeuren vóór het begin van je moederschapsverlof, ten laatste 7 weken voor de vermoedelijke bevallingsdatum
☐ Het startbedrag aanvragen
Vanaf de 3e maand zwangerschap kan je het startbedrag (vroeger kraamgeld) aanvragen bij je uitbetaler van het Groeipakket. Afhankelijk van je regio neem je contact op met FAMIWAL, Brussel Gezin, Groeipakket of Ostbelgien. Als je het op tijd aanvraagt, ontvang je het twee maanden voor de bevalling.
☐ Inschrijven in een kinderdagverblijf
Kinderdagverblijven hebben vaak lange wachtlijsten. Begin vanaf de 3e of 4e maand van je zwangerschap te zoeken om overhaasting te vermijden.
☐ Je hospitalisatieverzekering controleren
Als je een hospitalisatieverzekering hebt, is dit het moment om na te gaan of deze de kosten van de bevalling dekt. Zo weet je wat er wordt vergoed en kan je indien nodig je dekking aanpassen.
☐ Je moederschapsverlof voorbereiden
Je hebt recht op 15 weken moederschapsverlof, waarvan 1 week verplicht voor de geboorte en 9 weken erna. Het is belangrijk om je werkgever en ziekenfonds hier tijdig van op de hoogte te brengen.
☐ De documenten voor de geboorte voorbereiden
Verzamel de nodige documenten voor de geboorteaangifte, die binnen de 15 dagen na de bevalling moet gebeuren bij je kraamkliniek of de gemeente waar de geboorte plaatsvond. De essentiële documenten zijn: je identiteitskaart en die van de andere ouder, het medisch geboorteattest van het ziekenhuis, je trouwboekje als je getrouwd bent, en het zwangerschapsboekje. Om stress in de dagen na de bevalling te vermijden, kan je kiezen voor een voorafgaande aangifte bij de gemeente. Hierdoor ontvang je verschillende geboorteattesten die nodig zijn voor het ziekenfonds, het Groeipakket en andere instanties. In sommige gemeenten is het zelfs mogelijk om de aangifte rechtstreeks in de kraamkliniek te doen, informeer hiernaar bij je ziekenhuis.
Wat kan je doen tijdens je zwangerschap?
🫶🏾Voor jezelf zorgen tijdens de zwangerschap
Je welzijn is essentieel tijdens deze periode. Hier zijn enkele tips om goed voor jezelf te zorgen:
- Voeding en lichaamsbeweging: Eet evenwichtig en beweeg regelmatig.
- Luister naar je lichaam: Let op signalen van je lichaam en bespreek zorgen met je arts of vroedvrouw. Je mentale gezondheid is ook belangrijk.
- Raadpleeg een arts: Als je na 28 weken zwangerschap minder bewegingen van je baby voelt, of als je hoofdpijn, gezichtsproblemen en buikpijn tegelijk ervaart, raadpleeg dan onmiddellijk een arts.
- Te vermijden gedrag: Rook niet, gebruik geen alcohol, cannabis of andere drugs tijdens de zwangerschap. Als je afhankelijk bent van een middel, raadpleeg dan je arts of vroedvrouw voor hulp.
- Vergeet niet dat het innemen van foliumzuur het risico op neurale buisdefecten bij je baby kan verminderen.
- Veiligheid in de auto: Draag je veiligheidsgordel correct, boven en onder je buik, nooit er dwars overheen.
- Lange reizen: Draag steunkousen bij lange vluchten om het risico op trombose te verminderen.
🩺 Zorg en informatie
- Neem deel aan zwangerschapsvoorbereidingen en prenatale zorggroepen in je buurt. Kraamafdelingen en vroedvrouwen organiseren regelmatig informatiesessies over zwangerschap en borstvoeding. Deze momenten zijn een uitstekende gelegenheid om andere aanstaande moeders te ontmoeten, tips uit te wisselen en je kennis te verrijken om ten volle van je zwangerschap te genieten.
- Blijf niet zitten met twijfels of vragen! Bespreek je vragen over de zwangerschap, bevalling en postnatale zorg openlijk met je zorgverlener. Het is belangrijk dat je elke stap begrijpt om je zwangerschap met vertrouwen tegemoet te gaan.
- Naast het medische aspect kunnen externe factoren je zwangerschap beïnvloeden. Als je financiële moeilijkheden hebt, als je een alleenstaande aanstaande moeder bent, als deze zwangerschap niet gepland was, of voor andere zorgen, weet dan dat de Medisch-Sociale medewerkers van Kind en Gezin er zijn om je persoonlijke ondersteuning op maat van jouw situatie te bieden.
Om de evolutie van je zwangerschap van dichtbij te volgen, bieden we gedetailleerde artikelen voor elke fase, van de eerste tot de negende maand. Je ontdekt er:
- De ontwikkeling van je baby
- De veranderingen in je lichaam
- De planning van medische onderzoeken
- Antwoorden op veelgestelde vragen volgens je zwangerschapsfase
Download onze gids voor een overzicht van alle belangrijke stappen in je zwangerschapsopvolging.
Belangrijke herinnering: Deze informatie wordt ter indicatie gegeven en vervangt niet het advies van je zorgverlener, die je belangrijkste aanspreekpunt blijft gedurende je hele zwangerschap.
